Авторы
•
Вахитов Абдулхай Каюмович

Вахитов Габделхәй Каюм улы (Хәй Вахит)

Вахитов Габделхәй Каюм улы (Хәй Вахит) 1918 елның 20 декабрендә элекке Казан губернасы Арча өязе (хәзерге Татарстанның Биектау районы) Мәмдәл авылында туа. 1934 елда җидееллык мәктәпне тәмамлаганнан соң, Казан Театр техникумына укырга керә. Ләкин ике елдан техникум ябылу сәбәпле, укуын өзәргә мәҗбүр була һәм хәзерге Чистай районының Яңа Роман авылына укытучы булып китә. Аннары яңадан Казанга килә. 1937-1940 елларда музыка училищесында укый. Училищены тәмамлап, бераз вакыт Республика җыр-бию ансамблендә эшли. 1941 елда Х.Вахит армиягә алына, каты сугышларда катнаша. 1945 елның ноябрендә гаскәри хезмәттән кайтып, Казан дәүләт консерваториясенә укырга керә һәм аны 1951 елда тәмамлап чыга. 1956-1958 елларда Мәскәүдә СССР Язучылар берлеге каршындагы Югары әдәби курсларда укый. Шул вакыттан алып гомеренең соңгы көннәренә кадәр ул - язучы-профессионал. Х.Вахит сугышка кадәр үк яза башлый. 1937-1939 елларда аның бер-бер артлы «Канлы куллар», «Соры кортлар» исемле пьесалары һәм «Дулкыннар» дигән шигырьләр җыентыгы басылып чыга. 50 нче елларда аның балалар өчен «Безнең авылда», «Якты юл» һәм рус телендә «Весна идет» исемле шигырь җыентыклары нәшер ителә. Х.Вахитны язучы итеп таныткан жанр - драматургия. Аның «Беренче мәхәббәт» (1960), «Кайда соң син?» (1963), «Карлыгач канат кага» (1965), «Соңгы хат» (1966), «Күк капусы ачылса» (1967), «Мәхәббәтең чын булса» (1972), «Давыл» (1973), «Ике килен-килендәш» (1976) һ. б. пьесалары дөнья күрә. «Беренче мәхәббәт» һәм «Күк капусы ачылса» водевиль-комедиясе аеруча зур уңышка ирешә. Ул опера либреттолары һәм музыкаль комедияләр авторы буларак та билгеле. Аның «Самат» (1957), «Дим буенда» (1965), «Җиһангир» (1976), «Наемщик» (Т.Гыйззәт драматик поэмасы буенча) дигән опера либреттолары һәм «Мәхәббәт җыры» (1971), «Кияүләр» (1975) исемле музыкаль комедияләре бар. 1960 елда «Беренче мәхәббәт» драмасы буенча Г.Камал исемендәге Татар дәүләт академия театры сәхнәсендә куелган спектакль өчен Х.Вахит ТАССРның Г.Тукай исемендәге Дәүләт премиясенә лаек була. 1968 елда язучыга -«ТАССРның атказанган сәнгать эшлеклесе», ә 1978 елда «РСФСРның атказанган сәнгать эшлеклесе» дигән мактаулы исемнәр бирелә. Х.Вахит 1978 елда Казанда вафат була. 1956 елдан - Татарстан Язучылар берлеге әгъзасы.

Вахитов Абдулхай Каюмович

Вахитов Абдулхай Каюмович (Хай Вахит) родился 20 декабря 1918 года в деревне Мемдели Высокогорского района Татарстана. В 1934 году после окончания семилетней школы приехал в Казань и поступил в театральный техникум. В связи с закрытием техникума, Х.Вахит был вынужден прервать учебу. В 1936-1937 годах он учительствовал в школе Кызылармейского (ныне Чистопольского) района, а затем снова приехал в Казань.
В 1937-1940 годах учился в Казанском музыкальном училище, по окончании которого работал в Республиканском ансамбле татарской песни и пляски.
В годы Великой Отечественной войны Х.Вахит служил разведчиком бронепоезда. После войны поступил в Казанскую консерваторию (по теории музыки), которую окончил в 1951 году. В 1956- 1958 годах Х.Вахит учился на Высших литературных курсах имени М.Горького в Москве. После этого он занимался только профессиональной писательской деятельностью.
В 1938 году были изданы его первые пьесы «Канлы куллар» («Кровавые руки»), «Соры кортлар» («Трутни») и сборник стихов «Дулкыннар» («Волны»).
В 50-е годы друг за другом вышли в свет его сборники для детей «Безнең авылда» («В нашей деревне»), «Якты юл» («Светлый путь») и на русском языке «Весна идет».
На сцене Татарского государственного академического театра имени Г.Камала с успехом шли его пьесы: «Беренче мәхәббәт» («Первая любовь», 1960), «Кайда соң син?» («Где же ты?», 1964), «Карлыгач канат кага» («Взлет ласточки», 1965), «Соңгы хат» («Последнее письмо», 1966), «Мәхәббәтең чын булса» («Если любовь настоящая», 1972), «Давыл» («Буря», 1973), «Ике килен- килендәш» («Две невестки», 1976) и мн. др.
Х.Вахит внес значительный вклад в развитие татарского оперного искусства. Он является автором либретто двух опер композитора Х.Валиуллина: «Дим буенда» («На берегу Демы», 1965), «Самат» (1957), оперы «Җиһангир» («Джигангир», композитора Р.Губайдуллина, 1976) оперы Т.Гиззата «Наемщик» и музыкальных комедий «Мәхәббәт җыры» («Песня любви», 1971), «Кияүләр» («Женихи», 1975).
Драматургу присвоены почетные звания «Заслуженный деятель искусств ТАССР» (1968), «Заслуженный деятель искусств РСФСР» (1978).
В 1960 году за спектакль «Первая любовь», поставленный на сцене Татарского академического театра, Х.Вахит был удостоен Государственной премии ТАССР имени Г.Тукая.
Х.Вахит умер в 1978 году в Казани.
С 1956 года - член Союза писателей Татарстана.