Авторы
•
Тукаев Габдулла Мухамметгарифович

Тукаев Габдулла Мөхәммәтгариф улы

Тукай - татар халкының бөек шагыйре, татар әдәбияты классигы, үткен телле публицист һәм җәмәгать эшлеклесе. Татар халкының рәсми булмаган гимны - «Туган тел» шигыре авторы. 27 генә ел яшәп калган шагыйрь үзеннән соң 6 томлык мирас калдырган. Тукайны тулырак күз алдына китерү өчен, аның тормышы һәм иҗатындагы кайбер даталар белән танышыйк. Төп даталар 1886, 26 апрель - Казан губернасы Олы Мәңгәр волосте (хәзерге Татарстан Республикасының Арча районы) Кушлавыч авылында дөньяга килә. Кечкенәдән тома ятим кала 1895 - Җаек (хәзерге Уральск) шәһәрендә яшәүче туганнары тәрбиягә ала. «Мотыйгия» мәдрәсәсендә һәм аның каршындагы рус классында укый 1906-1907 - «Фикер» газетасы һәм «Әлгасрелҗәдид», «Уклар» журналлары белән актив хезмәттәшлек итә 1907 - Казанга кайта, «Әлислах» газетасын, «Яшен» һәм «Ялт-йолт» журналларын чыгаруга зур өлеш кертә 1907-1908 - «Шүрәле», «Пар ат», «Печән базары, яхуд Яңа Кисекбаш» әсәрләрен иҗат итә 1909 - «Туган тел» шигырен яза 1910, 15 апрель - «Шәрык клубы»нда «Халык әдәбияты» лекциясе белән чыгыш ясый; бу чара татар халык иҗатын системалаштыруның беренче тәҗрибәсе була. Чыгышын шагыйрь мондый сүзләр белән тәмамлый: Халык зур ул, көчле ул, дәртле ул, моңлы ул, әдип ул, шагыйрь ул… 1913, 15 апрель - Тукай вафат 1913, 17 апрель - Казан шәһәренең Яңа бистә зиратында җирләнә. Шагыйрьне озату мәрасименә гаять күп кеше килә. Казанда әле мондый хәл булмый. Тукайны җирләгән көнне барлык шәһәр һәм авыл мәдрәсәләрендә укулар туктатыла. Газета һәм журнал редакцияләренә телеграммалар һәм кайгы уртаклашу хатлары килә. Петербург һәм Мәскәү вакытлы матбугаты да шул турыда сөйли. Тукайның шәхесе, иҗаты белән рус һәм чит ил басмалары да кызыксына башлый. Петербургта чыга торган «День» газетасы Тукай турында саллы мәкалә бастыра, анда шагыйрьне «татар Пушкины» дип атыйлар. 1914 - Лондондагы «Тһе Russian Review» (рус журналы) Тукайның тормышы һәм иҗаты турында мәгълүмат һәм «Пар ат» шигыренең инглиз теленә тәрҗемәсен бастыра. Төрек матбугаты да Тукай истәлегенә зур игътибар бирә 1958 - ТАССРның Габдулла Тукай исемендәге Дәүләт премиясе булдырыла 1966 - «Шүрәле» китабы 50 000 данәдә дөнья күрә 1986 - Казанда тарихи Шамил йортында Габдулла Тукай әдәби музее ачыла 2019 - РФ Президенты В. В. Путин Указы белән Казан Халыкара аэропортына Габдулла Тукай исеме бирелә

Тукаев Габдулла Мухамметгарифович

Габдулла Тукай - великий татарский поэт, классик татарской литературы, публицист и общественный деятель. Он является автором неофициального гимна татарского народа - «Туган тел» («Родной язык»). Прожив недолгие 27 лет, Тукай оставил после себя наследие в шести томах. Чтобы лучше узнать о Тукае, предлагаем ознакомиться с некоторыми датами его жизни и творчества. 1886, 26 апреля - родился в деревне Кушлавыч Больше-Менгерской волости Казанской губернии (ныне Арский район Республики Татарстан); с малых лет остаётся круглой сиротой.
Основные даты
1895 - забрали на воспитание родственники из города Яик (ныне - Уральск). Там он обучался в медресе «Мутыгия», а также закончил русские классы при ней
1906-1907 - активно сотрудничает с редакциями газеты «Фикер» (Мысль) и журналами «Әлгасрелҗәдид» (Новый век), «Уклар» (Стрелы)
1907 - возвращается в Казань, принимает участие в создании газеты «Әлислах» (Аль-Ислах), журналов «Яшен» (Молния), «Ялт-йолт» (Зарница)
1907-1908 - сочинил известные произведения «Шурале», «Пара лошадей», «Сенной базар, или Новый Кисекбаш»
1909 - написал стихотворение «Родной язык» («Туган тел»)
1910, 15 апреля - выступил в «Шәрык клубы» (Восточном клубе) с лекцией «Халык әдәбияты» (Народная литература), которая стала первой попыткой систематизации татарского народного творчества. Свою речь он завершил известными строками: …халык зур ул, көчле ул, дәртле ул, моңлы ул, әдип ул, шагыйрь ул… (…народ - он огромен, он силен, он бодр, он мелодичен, он писатель, он поэт…)
1913, 15 апреля - Тукая не стало
1913, 17 апреля - похоронен на кладбище Новотатарской слободы. Такой многолюдной процессии Казань еще не знала. В день похорон Тукая во всех городских и сельских медресе были прерваны занятия. Редакции газет и журналов были завалены телеграммами соболезнования и скорби. Об этом же свидетельствует периодика Петербурга и Москвы. Большой интерес к личности и творчеству Тукая начинает проявлять русская и зарубежная печать. Петербургская газета «День» публикует солидную статью о Тукае, называя его «татарским Пушкиным». «Тһе Russian Review» (Русский журнал) в Лондоне в 1914 г. дает сведения о жизни и творчестве Тукая и публикует английский перевод его стихотворения «Пара лошадей». Много места уделяет памяти Тукая также турецкая пресса
1958 - учреждается Государственная премия ТАССР имени Габдуллы Тукая
1966 - книга «Шурале» переиздается 50 000 тиражом
1986 - в Казани открывается Литературный музей Габдуллы Тукая в историческом доме Шамиля
2019 - Указом Президента РФ В. В. Путина Международному аэропорту Казани присвоено имя Габдуллы Тукая

Сортларга аеру:

популярлык

әлифба

бәя арту буенча

бәя кимү буенча

Күрсәтергә:

Каталог төре: